Ośrodek Pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres miejsce świadczenia.
Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.
Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na następujące typy domów, dla:
1) osób w podeszłym wieku;
2) osób przewlekle somatycznie chorych;
3) osób przewlekle psychicznie chorych;
4) dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
5) dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
6) osób niepełnosprawnych fizycznie.
Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej
Aby przedstawić specyfikę tychże świadczeń przedstawiamy tylko niektóre z nich:
- schronienie - realizowane jest poprzez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego. Schronienia udziela się w schroniskach, noclegowniach w domach dla bezdomnych (za zgodą osoby zainteresowanej)
- pomoc w formie posiłku - polega na zapewnieniu jednego gorącego posiłku dziennie osobom nie mogącym sobie tego zapewnić ze względu na wiek, chorobę, niepełnosprawność, brak środków finansowych czy warunków do przygotowania posiłku. Zadanie to również obejmuje dożywianie uczniów w szkole.
usługi opiekuńcze - to forma pomocy dla osób starszych i niepełnosprawnych. Stanowią zadanie własne gminy o charakterze obowiązkowym. Przysługują osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób, a takiej pomocy są pozbawione. Mogą być przyznane również osobom, które wymagają pomocy innych, a których rodzina a także wspólnie zamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni takiej pomocy nie mogą świadczyć.
Usługi opiekuńcze obejmują: pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz w miarę możliwości zapewnienie kontaktu z otoczeniem. Zakres usług jest dostosowany do indywidualnych potrzeb osoby. Odpłatność jest zróżnicowana dla osób samotnie gospodarujących i dla osób w rodzinie.
Praca socjalna - jest podstawowym zadaniem własnym o charakterze obligatoryjnym. Rozumiana jest jako działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Jest to profesjonalna pomoc w kierunku przywrócenia lub wzmocnienia zdolności adresatów pomocy, świadczona na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym.
Praca socjalna to forma wsparcia świadczona osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód.
W ramach pracy socjalnej pracownicy socjalni świadczą poradnictwo socjalne, motywują do podejmowania działań w celu poprawy sytuacji swojej lub rodziny, udzielają pomocy zwłaszcza w staraniach o alimenty, we wnoszeniu spraw sądowych o stosowanie przemocy, kierują do odpowiednich grup wsparcia lub dobranej odpowiednio do stwierdzonego problemu instytucji fachowego pomagania. W tym zakresie współpracują z sądem, policją, pedagogami szkolnymi, punktem interwencji kryzysowej i innymi instytucjami.